اسکار-کلود مونه (۱۴ نوامبر ۱۸۴۰ – ۵ دسامبر ۱۹۲۶) یکی از بنیانگذاران سبک امپرسیونیسم و از هنرمندان بزرگ و پیشتاز این جنبش هنری بود. اصطلاح امپرسیونیسم از عنوان یکی از نقاشی او به نام «امپرسیون» یا طلوع آفتاب گرفته شده است.

او از نیمه دوم قرن بیستم هنرمند مطرحی بود که آثارش در گالری و موزه های معتبر سراسر جهان به نمایش در می آمد. هر چند مونه خالق شاهکارهای هنری بسیاری است اما شاید او را بیشتر با مجموعه نقاشی های «نیلوفرهای آبی» که در دهه های پایانی زندگی این هنرمند نقاشی شده، در جهان بشناسند.

کودکی تا نوجوانی مونه

کلود مونه در ۱۴ نوامبر ۱۸۴۰ در پاریس متولد شد. او دومین پسر کلود-آدولف و لوئیز-ژوستین اوبری مونه بود. مادرش به صورت آماتور خوانندگی می دانست و پدرش تجارت خواربار فروشی داشت. او ۵ ساله بود که به خاطر کسب و کار خانوادگی پدر و مدیریت کشتی خواربار فروشی به «لو هاور» در ساحل «نرماندی» نقل مکان کردند.

اولین آثار مونه در نوجوانی

زندگی مونه در کنار دریا بر دید تازه ی او از طبیعت تاثیر زیادی داشت. او که می خواست هنرمند شود، در سال ۱۸۵۱ وارد مدرسه متوسطه هنر «لو هاور»
شد و با کشیدن کاریکاتورهای زغالی نزد ساکنین این شهر به شهرت رسید.مونه اولین درس های طراحی را نزد ژاک-فرانسوا اوچارد، شاگرد ژاک-لوئی دیوید فرا گرفت. او در حدود سالهای ۱۸۵۶ تا ۱۸۵۷ نقاشی با رنگ روغن و تکنیکهای نقاشی در فضای باز را زیر نظر «اوژن بودین» در سواحل نرماندی آموخت. این آموزش ها سرآغاز مسیر زندگی هنری کلود مونه بود.

«نمای روئل، لو هاور» یکی از اولین نقاشی های مونه بود که در سال ۱۸۵۸ تکمیل شد که در نگاه اول به لحاظ سبکی شباهتی به آثار بعدی این هنرمند نداشت. این تابلو یک نقاشی واقع گرایانه (رئالیستی) بود. در دوران کودکی مونه، سبک رئالیسم، سبک غالب در نقاشی بود.

با فوت مادر مونه در ژانویه ۱۸۵۷، او در ۱۶ سالگی مدرسه ی لو هاور را ترک کرد و برای زندگی نزد عمه بیوه‌اش، ماری ژان لکادر رفت که یک نقاش آماتور بود.

اولین دیدار مونه از پاریس

مونه برای اولین بار در حدود سالهای ۱۸۵۹-۱۸۶۰ از پاریس و موزه لوور دیدن کرد. او برخلاف هنرمندانی که در این موزه مشغول کپی برداری از آثار استادان قدیمی بودند، مناظر بیرون پنجره موزه را نقاشی می کرد. او چند سال در پاریس ماند و با امپرسیونیست های دیگری مثل ادوار مانه رابطه دوستی برقرار کرد.

ترک پاریس برای خدمت سربازی

با فراخوان سربازی، مونه پاریس را ترک و در سالهای ۱۸۶۱ تا ۱۸۶۲ در الجزایر به خدمت سربازی مشغول شد. دو سال بعد از پیوستن به ارتش به حصبه مبتلا شد و با تلاش های عمه اش در سال ۱۸۶۲ توانست از ارتش خارج شود تا به تحصیلات آکادمیک نقاشی بپردازد.
مونه به لو هاور بازگشت و دوباره در کنار «بودین» دریا را نقاشی کرد. همچنین او توانست ملاقاتی با نقاش دریاها یعنی «یوهان بارتولد جونگکیند» هلندی داشته باشد.

پیوستن به استودیوی گلیر

از آنجایی که آموزش های دانشگاهی، مونه را راضی نمی کردند، در ۱۸۶۲ به پاریس برگشت تا در استودیوی خصوصی «شارل گلیر» آموزش های مورد نظرش را ببیند. مونه در استودیو گلیر با پیر آگوست رنوار، فردریک بازیل و آلفرد سیسلی آشنا شد.
این آشنایی مقدمه به اشتراک گذاری رویکردهای جدید هنری آنها بود. آنها اغلب به محیط های باز می رفتند و برداشت فوری خود را از مناظر طبیعی با ضربه‌های سریع و کوتاه قلم مو روی بوم ترسیم می کردند. این سبک بعدها به جنبش هنری امپرسیونیسم تبدیل شد.

اولین نقاشی های معروف اسکار-کلود مونه

بسیاری از آثار مونه در زمره شاهکارهای هنری امپرسیونیسم قرار دارند. اما برخی از آنها که نقطه تحول آثار مونه و پیدایش سبک امپرسیونیسم بوده اند به شرح زیر می باشد. این آثار حاصل دوران شاگردی مونه در استودیوی گلیر هستند.

پرتره زن با لباس سبز

زنان در باغ

ناهار در چمن

ساحل در سنت-آدرس

ازدواج مونه و سفر به انگلستان

مونه و کامیل در سال ۱۸۶۸ با هم ازدواج کردند و اولین فرزندشان ژان به دنیا آمد. با شروع جنگ فرانسه و پروس در ژوئیه ۱۸۷۰، مونه و همسرش مانند برخی هنرمندان دیگر در سپتامبر ۱۸۷۰ به انگلستان پناهنده شدند.
او در لندن به مطالعه آثار جان کانستبل و جوزف مالورد ویلیام ترنر پرداخت و در خلق آثار بعدی خود از آنها الهام گرفت. مونه در ماه مه ۱۸۷۱ لندن را ترک و مدتی در زاندام (Zaandam) اقامت کرد و در آنجا ۲۵ اثر هنری خود را توانست خلق کند.

همچنین در این دوران، مونه برای اولین بار به هلند و به شهر آمستردام سفر کرد و بعضی از صحنه های طبیعت هلند را در آثار خود به تصویر کشید. او در اکتبر یا نوامبر ۱۸۷۱ به فرانسه بازگشت و در آرژانتوی (روستایی نزدیک پاریس و حوالی رودخانه سن) ساکن شد. برخی از برجسته ترین آثار مونه به سبک امپرسیونیسم در این روستا خلق شده اند.

تولد جنبش امپرسیونیسم

در حدود سال ۱۸۷۲ تا ۱۸۷۳، مونه تابلوی «تأثیر، طلوع خورشید (Impression)» را کشید که منظره ای از لو هاور بود. مونه در تصمیمی سرنوشت ساز، تابلوی طلوع خورشید (امپرسیون) را در نمایشگاهی آویزان کرد که با جمعی از دوستانش از جمله پل سزان، کامیل پیسارو، سیسلی و ادگار دگا آن را برگزار کرده بود.
این نمایشگاه، اولین نمایشگاه هنر امپرسیونیستی بود که در بهار ۱۸۷۴ برپا شد. یکی از منتقدان هنری آن دوران به نام لوئی لروی، اصطلاح “امپرسیونیسم” را برای تمسخر آثار این نمایشگاه از عنوان تابلوی مونه – Impression- ابداع کرد و آثار آنها را آماتور و ناقص خواند. اما هنرمندان این نمایشگاه، این نام را به عنوان نام جنبش جدید خود پذیرفتند و از آن به بعد خود را به عنوان هنرمندان سبک امپرسیونیست معرفی کردند.

این اثر اکنون در موزه مارموتان مونه در پاریس به نمایش گذاشته شده است.

نقل مکان به گیورنی تا پایان عمر

مونه و کامیل در آرژانتوی و در مارس ۱۸۷۸ صاحب دومین فرزند پسر خود به نام میشل شدند. اما کامیل که در طول بارداری دچار بیماری سل شده بود، بعد از تولد فرزندش در سپتامبر ۱۸۷۹ در سن ۳۲ سالگی در اثر ضعف شدید و بیماری سل درگذشت. مونه به احترام همسرش، تابلویی با عنوان «کامیل در بستر مرگ» را نقاشی کرد.

ازدواج دوباره

مونه بعد از مرگ همسرش با «آلیس هوشده» که زنی بیوه و صاحب چند فرزند بود، در سال ۱۸۹۲ ازدواج کرد. مونه و خانواده بزرگش به گیورنی نقل مکان کردند. از آنجایی که فروش تابلوهای مونه به کمک پل دوراند-روئل موفق بود، او توانست خانه ای را که در گیورنی اجاره کرده بود و چندین باغ اطرافش را بخرد.
او تا پایان عمر در گیورنی ماند. این باغ برای مونه به عنوان یک نقاش طبیعت کنترل شده، یکی از بزرگترین منابع الهام او بود.

مجموعه نقاشی های مونه

مونه در دهه های ۱۸۸۰ و ۱۸۹۰ به کشیدن مجموعه نقاشی هایی روی آورد که در آن یک سوژه در شرایط مختلف نور و آب و هوا به تصویر کشیده می شدند. او خلق چنین آثاری را تا پایان عمر ادامه داد. اولین مجموعه نقاشی های او « انبار کاه» نام دارند که از جمله برجسته ترین آثار این هنرمند هستند. مونه برای خلق این مجموعه، حدود ۲۵ تابلو از پشته های کاه در زمانهای مختلف روز نقاشی کرده است.

نقاشی های این مجموعه اکنون در گالری ها، موزه ها و مجموعه های خصوصی در سراسر دنیا نگهداری می شوند.

مونه بعدها چندین سری نقاشی دیگر از جمله: کلیسای جامع روئن، صنوبرها، خانه های پارلمان، صبح ها در رودخانه سن و نیلوفرهای آبی را خلق کرد که از نقاشی های معروف این هنرمند فرانسوی هستند.

پایان عمر و مرگ مونه

آلیس، همسر دوم مونه در سال ۱۹۱۱ درگذشت و دخترش بلانچ که با ژان پسر مونه ازدواج کرده بود، از مونه تا پایان عمر نگهداری کرد. مونه در سالهای آخر عمرش مبتلا به آب مروارید چشم شد و با وجود دو جراحی همچنان از این عارضه رنج می برد. این بیماری بر طیف رنگ بندی های آثار او تاثیر گذاشت. مثلا تابلوهای نیلوفر آبی او نسبت به نمونه های قبلی آبی تر بودند. بالاخره مونه در ۵ دسامبر ۱۹۲۶ در سن ۸۶ سالگی در اثر سرطان ریه درگذشت و همانطور که خواسته بود در قبرستان کلیسای گیورنی در مراسمی ساده با حضور ۵۰ نفر به خاک سپرده شد.

خانه و باغ معروف او را وارثانش در سال ۱۹۶۶ به آکادمی هنرهای زیبای فرانسه واگذار کردند. این املاک از طریق بنیاد کلود مونه در سال ۱۹۸۰ برای بازدید افتتاح شد و هم اکنون یکی از دو جاذبه اصلی گردشگری گیورنی به حساب می آید.

تحلیل آثار کلود مونه

همراه با دیگر امپرسیونیست ها، هدف مونه به تصویر کشیدن واقعیت و تحلیل ماهیت همیشه در حال تغییر نور و رنگ بود. او محیط اطراف خود را صادقانه ثبت می کرد. امپرسیونیسم جشنی از زندگی طبق متوسط بود و در اغلب آثار او طی حیات کامیل، کامیل، پسرشان ژان و باغی که در آن زندگی می کردند، سوژه نقاشی های مونه بود.
مونه در دوره میانی رشد هنری خود، به سمت انتزاع نیز حرکت کرد. همچنین او با آزمایش رنگها در آثارش به دنبال ایجاد عمق رنگ بیشتر و اضافه کردن بافت به سطح بوم خود بود. آثار مونه اغلب به خاطر ضرب قلم‌ موهای نوآورانه او شناخته شده اند. مونه با استفاده از وقفه های کوتاه و رنگهای دست نخورده اش سعی می کرد لحظه ای از تأثیر نور بر پرسپکتیو را به تصویر بکشد.

تاثیر مونه بر هنرمندان دیگر

مونه تأثیر زیادی بر هنر مدرن داشت و تکنیک های او الهام بخش بسیاری از هنرمندان امپرسیونیست‌؛ پست-امپرسیونیست هایی مانند ونسان ون گوگ؛ اکسپرسیونیست های انتزاعی مانند جکسون پولاک و مارک روتکو و نیز آثار اندی وارهول بوده است. حتی سبک او توانست برخی از زمینه های ظهور جنبش مینیمالیستی در دهه ۱۹۶۰ را فراهم کند.