عده‌ای پاول دورف را ناجی حریم شخصی می‌نامند و عده‌ای دیگر، گرداننده امپراتوری تاریک و خطرناک تلگرام؛ اما شخصیت پشت یکی از محبوب‌ترین پیام‌رسان‌های دنیا واقعا کیست؟

مارک زاکربرگ روسی، خانه‌به‌دوش دنیای تکنولوژی در تبعیدی خودخواسته با روحیه‌ای منزوی و لباس‌های تماماً سیاه برای ادای احترام به فیلم ماتریکس. این‌ها عباراتی است که برای توصیف پاول دورف، بنیان‌گذار پیام‌رسان تلگرام به کار رفته؛ مردی که با تأسیس شبکه اجتماعی VKontakte، اینترنت روسیه را متحول کرد، علیه فشار دولت ایستاد و با عقاید آزادی‌خواهانه‌ی خود به فرشته حریم شخصی و امنیت داده‌های کاربران تبدیل شد.

پاول دورف اهل مصاحبه نیست و به‌ندرت درباره او در رسانه‌ها صحبت می‌شود. اگر می‌خواهید با زندگی این شخصیت مرموز و سرکش بیشتر آشنا شوید، با این مقاله همراه شوید.

پاول دورف، بنیان‌گذار شبکه اجتماعی روسی VKontakte، تنها در آپارتمان خود در سن‌ پترزبورگ نشسته بود که گروهی از مردان یونیفرم پوش و اسلحه به دست محکم به در خانه او کوبیدند. پاول بی‌سروصدا به در نزدیک شد و از چشمی به راهرو نگاه کرد. بعد سمت پنجره رفت و دید تعداد زیادی از آن‌ها بیرون ساختمان ایستاده‌اند. او تصمیم گرفت در را باز نکند و به فریادهای پشت در که اسم او را صدا می‌زدند، اعتنایی نکرد. بعد تلفن او به صدا درآمد و شماره‌های ناشناس پشت سر هم با او تماس گرفتند. پاول به هیچ کدام از این تماس‌ها پاسخ نداد.

پاول می‌دانست چرا مأموران به خانه او آمده بودند. چند روز قبل پست نامه‌ای از سرویس امنیتی فدرال فدراسیون روسیه (FSB) که سازمانی شبیه CIA است، به او تحویل داده بود که از او خواسته شده بود صفحاتی در VKontakte که برای سازمان‌دهی اعتراضات مردمی به کار رفته بود، از این وب‌سایت حذف کند.

اما پاول نه‌تنها حاضر به انجام این کار نشد، بلکه روز بعد از دریافت این نامه وب‌سایت را ارتقا داد تا در هر صفحه پست‌های بیشتری گنجانده شود. همان روز هم عکسی از نامه به همراه تصویر سگی هودی به تن در حال زبان‌درازی در توییتر منتشر کرد و نوشت این پاسخ رسمی او به درخواست FSB است.

مردان مسلح پشت در بعد از یک ساعت بی‌اعتنایی پاول سرانجام ساختمان را ترک کردند؛ اما پیش روی پاول نبرد سختی بود که در نهایت به شکست او انجامید؛ البته شکستی که سرآغاز ورود او به دنیای وسیع و هیجان‌انگیز پیام‌رسان‌ها و دغدغه‌های حریم شخصی و داده‌های کاربر بود. اگر آن روز مأموران برای بازرسی به منزل او نیامده بودند و دورف تا این اندازه با ایده امنیت داده‌های کاربران درگیر نشده بود، شاید امروز اثری از تلگرام نبود یا به شکلی که امروز است، وجود نداشت.

پلتفرم VKontakte مشهور به VK محبوب‌ترین شبکه اجتماعی در روسیه با ۵۰۰ میلیون حساب کاربری و ۹۰ میلیون بازدید ماهانه (۲۰۱۹) است و شهرت آن بین کاربران روسی، از فیسبوک و توییتر بیشتر است. دورف این شبکه اجتماعی را در سن ۲۲ سالگی راه‌اندازی کرد و اغلب او را با مارک زاکربرگ، بنیان‌گذار فیسبوک، مقایسه می‌کنند. هر دو غول دنیای اینترنت متولد سال ۱۹۸۴ هستند و ورود جدی‌شان به دنیای ارتباطات مجازی از روزهای دانشجویی شروع شد.

موشک‌های اسکناسی بعدا الهام‌بخش آیکون تلگرام شد

دورف از توجه رسانه‌های رسمی فراری است، لباس‌های سیاه و غیر‌ تجملی را ترجیح می‌دهد و نگاه خود را از دوربین می‌دزدد؛ اما وقتی پای تعامل او با مردم به میان می‌آید، از همتای آمریکایی خود اجتماعی‌تر است. وقتی یکی از مدیران ارشد VK پاداش زیادی دریافت کرد، دورف به اعضای دیگر گفت او برای پول کار نمی‌کند. همکاران با شنیدن این جمله از او خواستند اگر واقعا چنین است، پولی که دریافت کرده، پس بدهد. این فرد قبول کرد پول‌ها را از پنجره بیرون بیندازد. دورف به او گفت روش بیرون انداختن پولش خلاقانه نیست و نشان داد چطور اسکناس‌های ۵ هزار روبلی (تقریبا ۷۰ دلار) را به شکل موشک کاغذی دربیاورد و بعد آن‌ها را از پنجره به سمت خیابان پرتاب کند. این موشک‌های اسکناسی بعداً الهام‌بخش آیکون تلگرام شد.

به گفته Vice، دورف وقتی دوستی که در آمریکا تحصیل کرده بود نسخه اولیه فیسبوک را به او نشان داد، به فکر ایجاد یک شبکه اجتماعی افتاد. بدین ترتیب VK در سپتامبر ۲۰۰۶ به‌صورت بتا راه‌اندازی و در سال ۲۰۰۷ دارای سازمانی رسمی و قانونی شد. طراحی این شبکه اجتماعی حتی امروز هم شبیه نسخه اولیه طراحی زاکربرگ به نظر می‌رسد.

چند سال اول، VK تقریباً به سبک اسپاتیفای، کتابخانه‌ای از انواع و اقسام رسانه‌ها، از جمله فیلم و موسیقی بازار سیاه بود. به گفته کاتیا رومانوفسکایا، یکی از نویسنده‌های اکانت طنز KermlinRussia@ در توییتر، آن روزها «تقریباً همه چیز در VK غیر قانونی بود.»

پاول والریویچ دورف (Pavel Valerievich Durov) در تاریخ ۱۰ اکتبر ۱۹۸۴ در سن‌ پترزبورگ متولد و در خانواده فرهیخته‌ای بزرگ شد. پاول دومین فرزند خانواده است و برادری بزرگ‌تر به نام نیکولای دارد که در راه‌اندازی شبکه اجتماعی VK و تلگرام همراه او بوده است.

پاول در کودکی مجبور شد به خاطر شغل پدرش با خانواده به ایتالیا نقل مکان کند و کلاس اول را در شهر تورین تحصیل کرد. دو سال بعد، کل خانواده به روسیه بازگشتند و پس از چهار سال تحصیل در مقطع متوسطه، پاول به مدرسه ریاضی فیزیک دیمیتری فادف در دانشگاه دولتی سن‌ پترزبورگ رفت تا در آنجا تمام درس‌ها از جمله چهار زبان خارجی را عمیق‌تر یاد بگیرد.

پاول از ۱۱ سالگی علاقه زیادی به برنامه‌نویسی به همراه برادرش داشت. او پس از پایان دبیرستان با نمرات عالی، به تحصیل رشته ترجمه زبان انگلیسی در دانشکده فلسفه دانشگاه سن‌ پترزبورگ مشغول شد.

پاول دورف به ۸ زبان از جمله فارسی صحبت می‌کند

طبق اطلاعات صفحه رسمی پاول در VK، او به هشت زبان خارجی صحبت می‌کند: روسی، انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی، لاتین و حتی فارسی. البته نمی‌توان گفت این اطلاعات تا چه حد درست است.

پاول در دانشگاه یکی از بهترین دانشجویان با سطح هوشی بالا بود. او بارها در المپیادهای زبان‌شناسی، برنامه‌نویسی و طراحی برنده شد، بورسیه دولت فدراسیون روسیه و رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه را در اختیار داشت و سه بار برنده جایزه نوآوری Potanin شده بود.

او در دوران دانشجویی وب‌سایت durov.com را راه‌اندازی کرد که در آن پایگاه داده‌ای از مطالب آموزشی برای دانشجویان علوم انسانی قرار داشت. بعد ایده وب‌سایت دیگری (spbgu.ru) به ذهنش رسید که دانشجویان دانشگاه سن پترزبورگ می‌توانستند به کمک فروم آن با یکدیگر در تماس باشند.

در این سایت، هر دانشجو حساب شخصی خود را داشت که شامل اطلاعاتی نظیر نام، دانشکده، فهرست دوستان و گروه‌ها بود. هر کاربر همچنین می‌توانست در این وب‌سایت وبلاگ‌نویسی کند. این‌چنین شد که نسخه اولیه شبکه اجتماعی VK به وجود آمد. پاول برای تبلیغ وب‌سایت خود، مسابقات زیبایی و طراحی در دانشگاه  ترتیب می‌داد و گاهی اوقات برای ایجاد شور و هیجان در فروم وب‌سایت، با حسابی ناشناس وارد بحث‌های داغی می‌شد.

دورف بیشتر وقت خود را صرف نوآوری، خودسازی و کارآفرینی می‌کند. حالا همه او را به‌عنوان بنیان‌گذار تلگرام می‌شناسند که به‌نوعی تجسم همه ایده‌آل‌های او در حوزه امنیت داده‌های کاربر است.

همه ما تلگرام را با پاول دورف می‌شناسیم؛ درحالی‌که برادر پاول، نیکولای نیز در شکل‌گیری این پیام‌رسان محبوب نقش بزرگی داشته است.

در واقع نقش نیکولای در توسعه تمام پروژه‌هایی که درباره آن‌ها صحبت شد، از وب‌سایت durov.com گرفته تا همین تلگرام، بسیار پررنگ است. او از همان کودکی به علوم طبیعی علاقه نشان داد؛ درحالی‌که علاقه پاول در حوزه علوم انسانی بود. با وجود این تفاوت، این دو برادر یک علاقه مشترک داشتند و آن برنامه‌نویسی بود.


نیکولای که برنامه‌نویس بااستعدادی بود، چند خط کد پلتفرم VKontakte را زمانی که هنوز در مرحله اولیه توسعه بود، نوشت و بعد با افزایش محبوبیت این شبکه اجتماعی بیشتر در توسعه آن دخیل شد و در نهایت سمت مدیریت فنی و توسعه‌دهنده ارشد شرکت را به دست گرفت. نیکولای تا سال ۲۰۱۴ و تا زمانی که پاول از هیئت مدیره VK استعفا داد و کل اعضای تیم را با خود از کشور خارج کرد، در این پلتفرم مشغول کار بود.

پاول در مصاحبه‌ای با Medium گفته بود برادرش نقش زیادی در توسعه ایده‌های او داشته است. او از نیکلای به‌عنوان نابغه‌ای یاد می‌کند که در مسابقات تلویزیونی معادلات پیچیده ریاضی را به‌سرعت حل می‌کرد، کتاب زیاد می‌خواند و تقریبا در تمام رقابت‌های ریاضی اول می‌شد.

محل زندگی پاول دورف

دورف در آوریل ۲۰۱۴ روسیه را ترک کرد و گفت دیگر به وطن بازنخواهد گشت؛ زیرا قوانین اینترنت در این کشور واضح نیست و انجام تجارت آنلاین در آن غیر ممکن است.

پاول حالا نوعی خانه‌به‌دوش به‌حساب می‌آید که با تیم برنامه‌نویسان خود به سراسر جهان سفر می‌کند و معمولا بیشتر از چند ماه در یک کشور نمی‌ماند. او از زمانی که از روسیه خارج شد، در برلین، لندن و سنگاپور اقامت داشته است.  

در حال حاضر او و تیم توسعه‌دهندگان تلگرام در دبی زندگی می‌کنند. در بخش سوالات متداول تلگرام نوشته‌ شده است که از زندگی در دبی راضی هستند؛ اما به محض تغییر قوانین حوزه اینترنت این کشور آمادگی تغییر مکان دارند.

حقایق جالب در مورد پاول دورف 

پاول متمایز لباس می‌پوشد. در عکس‌ها همیشه لباس‌های سیاه بر تن دارد و این نوعی ادای احترام او به شخصیت نئو در فیلم ماتریکس است؛ به همین خاطر گاهی او را نئوی روسی نیز می‌نامند. نیکولای کونونوف در کتابی در مورد دورف نوشت که «او خود را مهندس دنیای خود می‌بیند» و این توصیف به‌نوعی با دنیای ماتریکس سازگار است.

پاول کدنویسی را در دوران مدرسه یاد گرفت و از این مهارت برای تغییر عکس صفحه خوشامدگویی کامپیوترهای مدرسه برای اذیت معلمی که دوست نداشت، استفاده کرد. پاول رابطه نزدیکی با برادرش دارد که او هم کدنویس ماهری است. 
پاول شبکه اجتماعی VKontakte را در ۲۲ سالگی راه‌اندازی کرد. دفتر VKontakte در طبقه پنجم و ششم ساختمان نمادین Singer House در سن پترزبورگ قرار داشت.

در سال ۲۰۱۱ وقتی مقامات روسی از دورف خواستند برخی از پست‌های ضد دولتی را از VK پاک کند، دورف در جواب عکس سگی هودی به تن و در حال زبان‌درازی منتشر کرد.  

در سال ۲۰۱۲ پاول و برخی از کارمندان VK اسکناس‌هایی به ارزش بیش از هزار دلار را به شکل موشک کاغذی درآوردند و از پنجره به بیرون پرتاب کردند. ارزش هر موشک اسکناسی نزدیک ۷۰ دلار بود. این حرکت بعداً الهام‌بخش آیکون تلگرام شد.

طبق گزارش‌ها، دورف هر ماه ۱ میلیون دلار از پول خود را صرف اداره تلگرام می‌کند. این پلتفرم تا امروز حتی یک دلار هم برای دورف درآمدزایی نکرده است.

تعداد کاربران فعال ماهانه تلگرام در سال ۲۰۱۶ به ۱۰۰ میلیون نفر رسید. دورف این موفقیت را با ترتیب دادن مهمانی بزرگی در بارسلونا جشن گرفت.

دورف قصد داشت با عرضه اولیه کوین به نام «Gram» روی بلاک‌چین Telegram Open Network از سرمایه‌گذاران ۲ میلیارد دلار برای اداره شرکتش جمع‌آوری کند؛ اما این پروژه با رأی دادگاه آمریکا متوقف شد.

محبوبیت تلگرام هر سال رو به افزایش است. تعداد کاربران فعال تلگرام در سال ۲۰۲۱ به ۵۰۰ میلیون نفر در ماه رسید. تلگرام بیشترین محبوبیت را در ایران، روسیه، مالزی، اوکراین، هند، ایتالیا، اسپانیا و عربستان دارد.

جملات طلایی از پاول دورف

- تا زمانی که ایده واقعا هیجان‌انگیزی به ذهنتان نرسیده، تسلیم نشوید. اگر در مورد تصمیمی دودل هستید، بروید کمی بخوابید و ببینید حستان نسبت به آن بعد از بیدار شدن چگونه است.

- برای اینکه کاری را به سرانجام برسانید، باید شور و اشتیاق، کنجکاوی و توانایی آسان کردن مراحل را داشته باشید. منظور از آسان‌تر کردن هم حذف تمام اضافات و تمرکز کامل به اصل موضوع است.

- موفقیت یعنی نسبت به کاری که انجام می‌دهید و روی آن متمرکز هستید، هیجان داشته باشید.

- اگر ذهنتان درگیر چندین پروژه است و نمی‌توانید خوب تمرکز کنید، بروید کتاب‌هایی نامرتبط با کسب‌و‌کار و تکنولوژی بخوانید. به ذهنتان استراحت بدهید و بگذارید مدتی به موضوعات مختلف در آسایش فکر کند.

- آدم‌ها بیش از حد به موقعیت اجتماعی بها می‌دهند. چه فرقی می‌کند در لندن زندگی کنید یا روستا؟ تا زمانی که اینترنت داشته باشید، بین این دو هیچ فرقی وجود ندارد. تازه زندگی در روستا سالم‌تر و ارزان‌تر است؛ اما مردم ترجیح می‌دهند در شهرهای پرهزینه زندگی کنند و پول زیادی بابت کرایه خانه می‌دهند. تنها دلیلی هم که در آن شهر هستند این است که شغلی داشته باشند تا بتوانند اجاره خانه بدهند و لوازم گران‌قیمت بخرند. این یک دور باطل است.

- اگر می‌خواهید زندگی‌تان ساده‌تر شود، باید از شر صدای آدم‌های دیگر در سرتان خلاص شوید. ما بیش از حد تحت تأثیر افراد دور و برمان هستیم؛ خویشاوندان و دوستان ما و اینکه نظر آن‌ها در مورد اینکه چه چیزی موفقیت محسوب می‌شود یا چه چیزی خوب یا بد است. باید به‌طور کامل از شر این‌ تأثیرات خلاص شویم. باید بتوانیم نسبت به هرچه دیگران در مورد کار ما فکر می‌کنند یا می‌گویند، بی‌اعتنا باشیم. بعد از این مرحله باید فقط روی آنچه نیاز داریم، تمرکز کنیم.
جایی که رقابت نباشد پیشرفتی اتفاق نمی‌افتد

- زمان بیشتری در تنهایی و سکوت بگذرانید و از این بابت خوشحال باشید. آدم‌ها به اینکه در جمع باشند، معتاد می‌شوند. مثلاً در آمریکا وقتی دو نفر در سکوت کنار هم بنشینند، احساس معذب بودن می‌کنند. گاهی لازم است فضایی داشته باشید که تحت تأثیر هیچ کسی نباشد.

- مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی برای یک بنیان‌گذار عشق و علاقه به ساختن، کنجکاوی، خود انضباطی، شور و اشتیاق و سماجت است.

- آنچه مردم درباره مردان رنسانس نمی‌دانند این است که این افراد به‌طور هم‌زمان سراغ چندین حرفه مختلف نمی‌رفتند. شاید برخی از آن‌ها این‌گونه بودند؛ اما اکثراً یک حوزه را انتخاب می‌کردند و برای ساختن آن به‌طور کامل تمرکز می‌کردند و بعد سراغ پروژه بعدی می‌رفتند. ما انسان‌ها می‌توانیم کارهای زیادی انجام دهیم اما به نوبت نه به‌طور هم‌زمان.

- وقتی اتفاقی می‌افتد که نمی‌توانم آن را تغییر بدهم، ترجیح می‌دهم به جوانب خوب آن فکر کنم چون هر اتفاقی، حتی تراژیک‌ترین آن‌ها، جوانب خوب و بد دارد. فقط باید آن‌ها را ببینید و روی آن‌ها تمرکز کنید. ناراحت بودن از چیزی که نمی‌توانید آن را تغییر بدهید، بی‌فایده است. باید خود را با موقعیت سازگار کنید و به این فکر کنید که با آنچه در اختیار دارید، چه می‌توان کرد.

- زبان‌‎های خارجی یاد بگیرید تا عمق درکتان از دنیا بیشتر شود و فرصت‌های بی‌سابقه‌ای برای یادگیری، پیشرفت و رشد شغلی به روی شما باز شود.

- در ارزش پول بیش از حد اغراق شده است، چون ساختن و خلق کردن از مصرف کردن جذاب‌تر است و حالت درون به حد غیر قابل مقایسه‌ای از دنیای بیرون مهم‌تر است.

- جایی که رقابت نباشد، پیشرفتی اتفاق نمی‌افتد.

- در ارزش ارتباط و مکالمه زیادی اغراق شده است. یک ساعت تنهایی مفیدتر از یک هفته حرف زدن است.