جان فون نویمان یکی از معدود کسانی است که نوشتن مقاله ای کوتاه درباره زندگی و دستاوردهایش کار ساده ای نیست. رد پای این نابغه مجارستانی در اغلب کشفیات و اختراعات مهم قرن گذشته از توسعه کامپیوتر، نظریه کوانتومی و ماشین های خود همانندساز گرفته تا تولید بمب اتم و اولین ویروس کامپیوتری دیده می شود.

این ریاضیدان، مخترع، متخصص کامپیوتر و فیزیکدان یهودی زمانی که در دانشگاه مشهور پرینستون درس می داد آنقدر مطالب را سریع و در سطح بالا بیان می کرد که حتی نابغه های این دانشگاه هم نمی توانستند پا به پای او پیش بروند.

جان فون نویمان کارش را به عنوان ریاضیدان محض شروع کرد اما بعدا استعداد ناب خود را در حوزه های بسیاری به رخ کشید. البته او در طول جنگ جهانی زوایای تاریک ذهنش را هم به نمایش گذاشت و نفرتش از هیتلر و نازی ها باعث شد که در توسعه بمب اتم با آمریکایی ها وارد همکاری شود.

اما ما در اینجا فقط به نقش بزرگ این ریاضیدان در توسعه کامپیوتر ها میپردازیم

توسعه کامپیوترها

جان فون نویمان نه تنها در بهینه سازی انیاک، اولین کامپیوتر دنیا نقش مهمی ایفا کرد بلکه برنامه مرتب سازی ۲۳ صفحه ای را به صورت دستنویس برای کامپیوتر «ادواک» نوشت که در صفحه اول آن عبارت «فوق محرمانه» با مداد نوشته شده بود. او همچنین در زمینه فلسفه هوش مصنوعی نیز با آلن تورینگ، پدر علم کامپیوتر همکاری هایی داشته است.

نویمان به تعریف نوعی خاصی از معماری کامپیوتر پرداخت که در آن هم داده و هم برنامه در یک آدرس مشابه حافظه ذخیره می شوند. وی هفتاد و چهار سال قبل و زمانی که در حال نوشتن گزارشی برای انیاک بود ایده واحد محاسبه و منطق (ALU) را مطرح کرد. این معماری بعدا به پایه ای برای طراحی کامپیوترهای مدرن تبدیل شد.

او در سال ۱۹۵۳ ایده محاسبات تصادفی را معرفی کرد اما نظریه‌اش آنقدر پیچیده بود که تا دهه ۱۹۶۰ و توسعه کامپیوترهای پیشرفته تر امکان پیاده سازی آن وجود نداشت.

از دیگر دستاوردهای جان فون نویمان باید به توسعه اولین نرم افزار مدل سازی آب و هوا با همکاری «گریگوری چارنی» و اجرای نخستین پیش بینی جوی عددی در کامپیوتر انیاک اشاره کرد.

نظریه مشهور «تکینگی فناوری» نیز نخستین بار توسط او مطرح شد. بر پایه این تئوری شتاب در فناوری در نهایت باعث می شود که هوش مصنوعی از هوش بشر پیشی گرفته و منجر به تغییرات شگرف یا حتی پایان تمدن بشری شود.