ابوعلی سینا پزشک، دانشمند، فیلسوف، منجم، نویسنده، ریاضیدان، شیمیدان و... بزرگ قرن چهارم هجری و مشهور به ابن سینا، پورسینا و شیخ الرئیس است. این دانشمند ایرانی در یکم شهریور سال ۳۵۹ چشم به جهان گشود.

ابوعلی سینا در همه علوم به ویژه پزشکی مهارت قابل توجهی داشت به همین علت او را پدر علم پزشکی نامیدند؛ از جمله آثار مهم او میتوان به کتاب قانون در طب، کتاب شفا و دانشنامه علائی اشاره کرد. دوران تحقیق و فعالیت این دانشمند بزرگ به نام دوران طلایی اسلام شناخته می‌شود.

زندگینامه ابوعلی سینا

ابوعلی سینا با نام کامل ابوعلی حسین بن عبدالله بن حسن بن علی بن سینا، پزشک، دانشمند، فیلسوف، منجم، نویسنده و ریاضیدان بزرگ جهان در یکم شهریور سال ۳۵۹ هجری شمسی مصادف با ماه صفر سال ۳۷۰ هجری قمری و در قرن چهارم هجری، در روستایی به نام خرمیثن در حوالی بخارا که مرکز حکومت سامانیان بود به دنیا آمد. نام او در زبان‌های لاتین مشهور به Avicenna است. پدر او عبدالله از اهالی بلخ و مادرش ستاره اهل روستایی در افشنه بود.

ابن سینا از همان آغاز کودکی استعداد و هوش عجیبی در آموختن علوم مختلف داشت. پدرش از کودکی برای تعلیم و تربیت او تلاش بسیاری می‌کرد. او علم فقه را نزد استاد اسماعیل زاهد آموخت. پس از آن پدرش او را برای فراگیری علم منطق و هندسه نزد استاد ابوعبدالله ناتلی فرستاد. او در ده سالگی قرآن را حفظ کرده بود و ادبیات، هندسه و ریاضیات، صرف و نحو عربی را نیز میدانست. کتاب‌های اصول اقلیدس، مقدمه‌ی پورفیری و المجسطی نوشته‌ی بطلمیوس از آثاری هستند که ابن سینا در کودکی و زیر نظر اساتید مختلف مطالعه کرد. ابن سینا پس از ۴۰ بار مطالعه علم متافیزیک ارسطو با عنوان کتاب مابعدالطبیعه نتوانست مفهوم آن را درک کند و ابهامات زیادی برایش به وجود آمد که به کمک کتاب اغراض مابعدالطبیعه فارابی توانست آن را بفهمد و به حقیقت آن پی ببرد. او با مطالعه نوشته های پزشکان پیشین و در کوتاه ترین زمان توانست علم طب را نیز بیاموزد و در جوانی موفق شد بیماری امیر سامانی را درمان کند که به عنوان پاداش به او اجازه داده شد از کتابخانه مخصوص شاهزادگان سامانی استفاده کند و این امر باعث شد او بتواند بیشتر از قبل بر علم خود بیافزاید. ابن سینا با مطالعه و هوش زیادی که داشت توانست در ۱۸ سالگی بر بسیاری از علوم زمان خود تسلط کامل پیدا کند و پیشرفت های بعدی خود را مدیون استدلال های شخصی خودش بود.

ابن سینا در چه علوم و فنونی مهارت داشت؟

به دلیل تسلط ابو علی سینا بر علوم مختلف مانند پزشکی، ریاضیات، نجوم، روانشناسی، جغرافیا، زمین‌شناسی، فیزیک‌، شیمی، شعر و ادبیات، منطق و موسیقی، او را همه چیزدان می نامیدند.

همسر ابوعلی سینا

در منابع تاریخی به طور قطعی از ازدواج ابوعلی سینا سخن گفته نشده است ولی به گفته برخی او با کنیز فراری خلیفه بغداد که یاسمین نام داشت ازدواج کرد که البته مدت زیادی نگذشت که خلیفه بغداد یاسمین را پیدا کرد و او مجبور به جدایی از ابوعلی سینا شد.

سفرهای ابن سینا

ابن سینا سفرهای زیادی به شهرهای مختلف داشته است. وی ابتدا در سال ۴۰۲ هجری گرگانج را به مقصد جرجان برای دیدار دوست خود کاووس بن وشمگیر دیلمی ترک کرد. ابن سینا در راه این سفر، به سوی خراسان رفت. پس از مدتی او از جرجان به ری سفر کرد و مدتی در دستگاه حکومتی آل بویه به حاکم آن زمان، مجدالدوله رستم خدمت کرد. ابو علی سینا در سال ۴۰۵ به قزوین رفت و سپس وارد همدان شد. او چندی بعد تصمیم به مهاجرت به اصفهان گرفت و مدتی نیز در این شهر زیبا زندگی کرد ولی پس از اینکه دچار بیماری شد دوباره به همدان برگشت.

ابن سینا در اصفهان

ابن سینا هنگام ورود به اصفهان با احترام زیاد علاءالدوله حاکم وقت مواجه شد بنابراین در اصفهان سکونت گزید و حدود ۱۵ سال از عمر خود را در خدمت علاءالدوله گذراند و در بیشتر سفرها با او همراه بود.

شاگردان ابن سینا

ابن سینا در دوران زندگی خود علاوه بر آموختن علوم مختلف و تالیف آثار مهم و ارزشمند، شاگردان زیادی را نیز تربیت کرده است که هر کدام دانشمندان و نام آوران بزرگی در دوران خود شدند. از جمله این شاگردان میتوان به افراد زیر اشاره کرد:

-ابوعبید جوزجانی
-ابوالحسن بهمنیار
-ابو منصور طاهر اصفهانی
-ابوعبدالله محمد بن احمد المعصومی


علت مرگ و آرامگاه ابو علی سینا

ابو علی سینا در طول مدتی که در اصفهان زندگی میکرد مورد توجه علاءالدوله قرار داشت و زندگی آرامی را گذراند تا اینکه اصفهان مورد حمله مسعود غزنوی قرار گرفت. در این حمله برخی از آثار مهم این دانشمند بزرگ از بین رفت. این اتفاق ضربه بزرگی به او وارد کرد. پس از این اتفاق ابو علی سینا که درگیر بیماری قولنج نیز شده بود، تصمیم گرفت به همدان برود و آنجا زندگی کند. سر انجام در دوم تیر ماه سال ۴۱۶ هجری شمسی، در ۵۷ سالگی از دنیا رفت و در شهر همدان به خاک سپرده شد. در برخی منابع گفته شده است که همین بیماری قولنج علت مرگ ابو علی سینا بوده است ولی علت مرگ او به طور قطعی ذکر نشده است. آرامگاه او در میدان بوعلی سینا در مرکز شهر همدان واقع شده‌است. این اثر در سال ۱۳۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

روز پزشک

یکم شهریور ماه هر سال همزمان با زادروز ابوعلی سینا ملقب به پدر علم پزشکی و امیر پزشکان، به پاس خدمات و تألیفات وی به علوم پزشکی و فعالیت های گسترده او در این رشته و تجلیل از پزشکان، روز پزشک نام گذاری شده است.

آثار و کتاب ابو علی سینا

آثار ابوعلی سینا حدود ۴۵۰ عنوان است که ۱۳۱ اثر اصیل و ۱۱۱ اثر منسوب به او ذکر شده است. از معروفترین آنها می توان به کتاب شفا و القانون فی الطب اشاره کرد. با توجه با اینکه زبان عربی در آن زمان رایج بود، همگی آن‌ها به‌جز دانشنامه علایی به عربی نوشته شده است.

قانون در طب ابو علی سینا

مهم‌ترین اثر ابن‌سینا در پزشکی، کتاب القانون فی الطب یا به اختصار قانون است. او این کتاب را در حدود ۳۵ سالگی تألیف کرد. کتاب قانون نزدیک به هفتصد سال در مراکز علمی اروپا تدریس می‌شد و تا مدت ها همه کتاب‌های دیگر در این زمینه را تحت‌الشعاع قرار داد. این کتاب امروزه نیز به عنوان بخش مهمی از طب کهن در برخی مراکز و دانشگاه‌های جهان تدریس می‌شود. اصل این کتاب به زبان عربی نوشته شده است و عبدالرحمن شرفکندی آن را به زبان فارسی ترجمه کرده‌است.