آلفرد برنارد نوبل در ۲۱ اکتبر سال ۱۸۳۳ در شهر استکهلم سوئد دیده به جهان گشود.
آلفرد در ۸ سالگی به همراه خانواده خود عازم روسیه شد. از همان کودکی نشانه‌ های علاقه به علوم، به ویژه شیمی در وی پدیدار شد.او توانست در سن پطرزبورگ تحصیل کند. پدرش امانوئل نوبل از جمله مخترعانی بود که توانست یک مین زیردریایی بسازد. به همین دلیل به درخواست دولت روسیه که مین‌ ها را خریداری کرده بود، به سن پطرزبورگ نقل مکان کرد.

آلفرد نوبل در سال ١٨۵٠ به آمریکا رفت و در آنجا نزد اریکسن مشغول به تحصیل شد. وی در مدت اقامتش در آمریکا دائم به این مسئله فکر میکرد که آیا میشود با اختراع یک ماده منفجر کننده میتوان از زحمت و رنج هزاران کارگر کاست یا نه. این موضوع همیشه فکر او را به خود مشغول میکرد.

وی در سال ۱۸۶۳ به سوئد بازگشت و در کارگاه پدر در هلنبورگ به عنوان شیمیدان مشغول به کار شد. آلفرد نوبل در تولید صنعت مواد منفجره نیتروگلیسیرین موفقیت بسیاری بدست آورده است.

اختراعات او

در سال ۱۸۶۴ انفجاری منجر به ویرانی کارخانه و مرگ چند نفر از جمله برادر جوانترش گردید. این شیمیدان بزرگ و ارزشمند سوئدی که در نهایت در سال ١٨۶۶ توانست دینامیت را کشف کند، نتواست به مردم بگوید که نباید از این ماده برای کشتن و مقاصد جنگی استفاده کرد. پس از آن که کارخانه‌ هایی در آلمان و نروژ ساخته شدند، آلفرد نوبل در سال ۱۸۶۷ اختراع نوعی از نیتروگلیسیرین به نام دینامیت را به ثبت رساند. در دینامیت او نیتروگلیسیرین جذب خاک دیاتومه جامد بی‌ اثری شده بود، از این رو کارکردن با آن ایمن تر بود. این اختراع به سرعت کار ساخت و سازها را در بسیاری از کشورها بهبود بخشید.

آلفرد نوبل در سال ۱۸۷۵ ژلاتین منفجر شونده قویتری را ارائه داد که در آن نیتروگلیسیرین با نیتروسلولز، ژلاتینی شده بود. اختراع وی طرح های بزرگ راه‌ سازی مانند کانال کورینث و تونل گوتارد را امکان‌ پذیر ساخت. آلفرد مردی تنها، غالباً بیمار، فروتن، کمرو و دوستدار انسان‌ ها بود. او در ۱۰دسامبر سال ۱۸۹۶ پیش از تحقق ایده‌ هایش در منزل شخصی‌ اش واقع در سن رمو ایتالیا چشم از جهان فرو بست.

در قسمتی از وصیتنامه آلفرد نوبل آمده: تمام دارایی‌ ام طبق آنچه درپی می‌ آید تقسیم شود. این سرمایه به شکل اوراق بهادار معتبر توسط کارگزارانم از طریق تأسیس یک صندوق به عنوان جایزه سالانه به کسانی اعطا شود که طی سال گذشته خدمت بزرگی به جامعه انسانی کرده باشد.

جایزه نوبل به ۵ قسمت مساوی تقسیم شود و هر یک از آنها به یکی از موارد زیر اختصاص داده شود:
-یک سهم برای کسی که مهمترین اختراع یا اکتشاف در زمینه علوم فیزیک انجام داده است.
-یک سهم برای کسی که مهمترین یا مفیدترین اکتشاف را در زمینه علم شیمی انجام داده.
-یک سهم برای کسی که مهمترین کشف در رشته فیزیولوژی یا پزشکی انجام داده باشد.
-یک سهم برای کسی که برجسته‌ ترین اثر ادبی را خلق کند.
-یک سهم باقیمانده به کسی تعلق گیرد که بیشترین یا بهترین اقدام را برای ایجاد صلح و برادری و فروکاستن آتش دشمنی بین ملت‌ ها و برقراری دوستی انجام دهد.

مشخصات جایزه نوبل

جایزه نوبل شامل مدال افتخار و دیپلم شخصی و مبالغی وجه نقد است. طبق بند چهارم اساسنامه بنیاد نوبل بیش از ۳ نفر نمی‌ توانند در جایزه سهیم باشند. جایزه تنها به کسانی که در قیدحیات هستند تعلق می‌ گیرد، مگر آنکه نامزدی شخص وفات یافته پیش از مرگش اعلام شده باشد.

مراسم اهدای جایزه نوبل در سالن کنسرت استکهلم برگزار می‌ شود و پادشاه وقت سوئد شخصاً دیپلم و مدال و سند تأیید کننده مبلغ جایزه را به دست برندگان می‌ دهد.

دیپلم افتخار فیزیک – شیمی توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد و دیپلم فیزیولوژی یا پزشکی توسط انستیتو کارولینا تهیه می‌ شود. صحافی دیپلم‌ ها بر عهده صحافی hassler و falth است. جلدها از چرم بسیار مرغوب بز است.

دیپلم فیزیک دارای جلد آبی رنگ و دیپلم شیمی و فیزیولوژی یا پزشکی دارای جلد قرمز است. به علاوه خوشنویسان آرمی که از ترکیب حروف اول اسم شخص تشکیل می‌ شود را روی هر یک از دیپلم‌های اختصاصی برندگان حکاکی می‌ کنند. دیپلم‌ ها درون جعبه‌ ای از جنس مقوا که به منظور حفظ دیپلم‌ ها طراحی شده قرار می‌گیرند. ابعاد دیپلم نیز ۲۳در ۳۵ سانتی‌ متر است.

طبق اساسنامه بنیاد نوبل که با حضور پادشاه وقت سوئد در تاریخ ۲۹ ژوئن۱۹۰۰ تنظیم شده است، هیأت اهدای جوایز موظف به تقدیم حواله مبلغ جایزه، دیپلم و مدال و تقدیرنامه اختصاصی به برندگان می‌ باشد.

مدال نوبل فیزیک – شیمی – فیزیولوژی یا پزشکی و ادبیات توسط مجسمه‌ ساز و کلیشه‌ ساز مشهور سوئدی “اریک لیندبرگ” و مدال نوبل صلح توسط مجسمه‌ ساز نروژی “گوستاو ویگلند” طراحی شده است.

در یک طرف مدال سوئدی تصویری از نوبل و طرف دیگر آن سالروز تولد و مرگ نوبل با حروف لاتین نگاشته شده است.

این مدال تا سال ۱۹۸۰ به وزن ۲۰۰ گرم، قطر۶۶ میلی‌ متر و از طلای ۱۸ عیار تهیه می‌ شد. از آن زمان تاکنون مدال از ترکیبی از طلای ۱۸عیار و ۲۴ عیار تهیه می‌ شود.