نلسون ماندلا، پدر آفریقای جنوبی مدرن و مبارز ضد آپارتاید بود که به‌پاس تلاش‌های صلح‌آمیز در راه آزادی، موفق به دریافت جایزه صلح نوبل شد.

نلسون ماندلا فعال سیاسی ضد آپارتاید در آفریقای جنوبی بود که بیشتر عمر خود را صرف مبارزه صلح‌آمیز برای دستیابی به عدالت کرد. او در راه مبارزه با آپارتاید، بارها دستگیر شد و به زندان افتاد. ماندلا مدت ۲۷ سال زندان را تحمل کرد تا سرانجام به هدف خود دست یافت. او به‌عنوان اولین رئیس‌جمهوری سیاه‌پوست دولت آفریقای جنوبی انتخاب شد و بعد از چهار سال از قدرت کناره گرفت. او سیاستمداری بزرگ، مبارزی نستوه و نویسنده‌ای چیره‌دست با اندیشه‌هایی والا بود.

نلسون ماندلا کیست؟

نلسون ماندلا که به پدر آفریقای جنوبی مدرن معروف بود، در سرنگونی حکومت استبدادی آفریقا و استقرار دموکراسی نقش فعالی داشت. او بعد از مشارکت در جنبش ضد آپارتاید در سن ۲۰ سالگی و در سال ۱۹۴۲ به کنگره ملی آفریقا پیوست و به‌دلیل مبارزه صلح‌آمیز برای نابودی رژیم آپارتاید و پایه‌گذاری دموکراسی، در سال ۱۹۹۳ جایزه صلح نوبل گرفت.

نلسون ماندلا به‌دلیل مبازره با تعصب نژادی شهرت یافت. او فعال حقوق اجتماعی و سیاستمداری بشردوست بود که علاوه بر مبارزه با رژیم آپارتاید، برای دنیای بهتری می‌جنگید که در آن آزادی، کرامت و عدالت رعایت شود. او راه خود را تا دست‌یابی به هدف دنبال کرد و بعد از پیروزی، از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۹ به‌عنوان اولین رئیس‌جمهوری سیاه‌پوست در آفریقای جنوبی انتخاب شد.

زندگی‌نامه وی

رولیهلاهلا ماندلا از طایفه مادیبا در ۱۸ ژوئیه سال ۱۹۱۸ در روستای موزو واقع در کیپ شرقی به دنیا آمد. پدر او مفاکانییسوا گادلا ماندلا، مشاور پادشاه تمبو بود. ماندلا در سن ۱۲ سالگی پدر خود را از دست داد و پادشاه تمبو مقام مشاور پادشاه که از آن گادلا بود را برای پسر او حفظ کرد. پادشاه تمبو، رولیهلاهلا را به مدرسه فرستاد و مطابق رسم نام‌گذاری مسیحی، معلم ماندلا نام «نلسون» را برای او انتخاب کرد. او اولین فرد در خانواده خود بود که به مدرسه رفت.


تحصیلات

نلسون ماندلا بعد از پایان تحصیلات ابتدایی به مدرسه راهنمایی هیلدتاون رفت و در آنجا مشغول به تحصیل شد. او تحصیلات خود را ادامه داد و بعد از چند سال وارد کالج دانشگاه فورت هار (University of Fort Hare) در آفریقای جنوبی شد؛ اما بعد از مدتی به‌دلیل اعتراضات دانشجویی از دانشگاه اخراج شد.

نلسون ماندلا بعد از اخراج از دانشگاه، قصد بازگشت به زادگاه خود را داشت؛ اما پادشاه تمبو به او اجازه ورود نداد و از او خواست به فورت هار بازگردد. ماندلا نپذیرفت و به‌ناچار به ژوهانسبورگ فرار کرد و مدتی در آنجا به‌عنوان افسر امنیت معدن مشغول به کار شد. او تحصیلات دانشگاهی خود را به‌صورت مکاتبه‌ای به پایان رساند و در سال ۱۹۴۳ برای فارغ‌التحصیلی و دریافت مدرک لیسانس به فورت هار رفت.
نلسون ماندلا مدارک تحصیلی خود را از دانشگاه فورت‌هار و دانشگاه ژوهانسبورگ گرفت

نلسون ماندلا به‌دلیل علاقه به وکالت و کارآمدی آن برای مبارزه، رشته حقوق را در دانشگاه ویتواترزرند (Witwatersrand) ژوهانسبورگ دنبال کرد. او طبق اعترافات خود، دانشجویی ضعیف بود و نتوانست تحصیلات خود را تکمیل کند. ماندلا در سال ۱۹۵۲ دانشگاه را بدون فارغ‌التحصیلی ترک کرد و دوباره در سال ۱۹۶۲ از طریق دانشگاه لندن تحصیلات خود را ادامه داد؛ اما موفق به اخذ مدرک نشد. او سرانجام در سال ۱۹۸۹ در ماه‌های آخر زندان، مدرک حقوق خود را گرفت و فارغ‌التحصیلی او به‌صورت غیابی در مراسمی در کیپ تاون اعلام شد.

اخذ مدرک حقوق به او اجازه داد به‌همراه الیور تامبو اولین شرکت حقوقی سیاه‌پوستان آفریقای جنوبی را تاسیس کند.


ازدواج

نلسون ماندلا سه بار ازدواج کرد. از ازدواج اول خود با «نتوکو میس» صاحب چهار فرزند و از ازدواج دوم خود با «وینی مادیکیزلا» صاحب دو فرزند شد. ماندلا بعد از جدایی از وینی در سن ۸۰ سالگی و در روز تولد خود، با «گراچا ماچل» ازدواج و تا پایان عمر با او زندگی کرد. ماچل، بیوه رئیس‌جمهوری سابق موزامبیک و متحد کنگره ملی آفریقا بود و بانوی اول کشور محسوب می‌شد.

فعاليت‌های سياسی ماندلا

نلسون ماندلا از سال ۱۹۴۲ وارد سیاست شد و بعد از دو سال فعالیت‌های فردی، در سال ۱۹۴۴ به کنگره ملی آفریقا African National Congress پیوست. این کنگره (ANC) گروهی کوچک از جوانان آفریقایی بود که با هدف ایجاد یک جنبش مردمی و رساندن صدای اعتراض مردم آفریقا به گوش جهانیان گرد هم آمده بودند.

اعضای این گروه بعد از مدت‌ها مبارزه صلح‌آمیز، به این نتیجه رسیدند که تاکتیک‌های قدیمی و مطالبات صلح‌طلبانه موثر نیست و باید شیوه جدیدی در مبارزه اتخاذ کنند. آن‌ها در سال ۱۹۴۹ با کمک ماندلا سیاست‌های رادیکال‌تری را در برنامه خود قرار دادند و شیوه تحریم، عدم همکاری با دولت و نافرمانی مدنی را برای دست‌یابی به حقوق شهروندی، حقوق صنفی، آموزش و دیگر اهداف خود در پیش گرفتند.

ماندلا در سال ۱۹۵۲ به این نتیجه رسید که سیاست‌های موجود پاسخگوی اهداف آن‌ها نیست و با کسانی همراه شد که به مبارزه با شیوه‌های جدید معتقد بودند. در همین دوره بود که ماندلا به‌همراه تعداد زیادی از همراهان خود، به مبارزه و دخالت در تصویب «قانون سرکوب کمونیسم» متهم و به ۹ ماه زندان محکوم شدند. قانون سرکوب کمونیسم توسط دولت آپارتاید آفریقای جنوبی به‌منظور جلوگیری از فعالیت احزاب کمونیست و گروه‌هایی با هدف مشترک، تصویب شد. طبق این قانون، فعالیت احزاب کمونیست و هر گروه دیگر با هدف ایجاد بی‌نظمی در جامعه و دستیابی به تغییر غیرمجاز بود.
ماندلا برای دست‌یابی به اهداف خود، از عدم همکاری با دولت و نافرمانی مدنی بهره گرفت

تظاهراتی در روز ۲۱ مارس سال ۱۹۶۰ در شارپیول علیه تصویب قوانین مذکور صورت گرفت که در آن حدود ۷۰ نفر غیرمسلح، به دست پلیس کشته شدند. بعد از آن، در آفریقای جنوبی وضعیت اضطراری اعلام شد و ماندلا و همکارانش دستگیر شدند.

ماندلا در حبس

ماندلا در سال ۱۹۶۱ رهبری اعتصاب سه‌روزه کارگران را بر عهده گرفت و دستگیر شد؛ سپس با برگزیدن نام مستعار، مخفیانه آفریقای جنوبی را ترک کرد. او مدتی در مراکش و اتیوپی آموزش نظامی دید و بعد به آفریقای جنوبی بازگشت؛ اما در هنگام بازگشت، به اتهام تحریک کارگران به اعتصاب و خروج غیرقانونی از کشور، توسط پلیس دستگیر شد. دادگاهی برای ماندلا تشکیل دادند که در آن، او و هفت نفر دیگر را مجرم شناختند و به پنج سال حبس محکوم کردند. یکی از آن‌ها را که سفید‌پوست بود، به زندان پرتوریا و بقیه را به زندان جزیره روبن فرستادند.

ماندلا در سال ۱۹۶۳ به‌همراه ۱۰ عضو دیگر ANC به جرم قانون‌شکنی و خرابکاری دستگیر و در دادگاه به حبس ابد محکوم شد. او در ۲۰ آوریل ۱۹۶۴ در دادگاه سخنرانی کرد که تاریخی شد. ماندلا گفت:

*من علیه سلطه سفیدها مبارزه کرده‌ام، علیه سلطه سیاه‌ها جنگیده‌ام. هدف من یک جامعه دموکراتیک آزاد است که در آن، همه افراد با هماهنگی و فرصت‌های برابر زندگی کنند. این ایدئال من است که برای آن زندگی می‌کنم و امیدوارم به آن برسم. این اید‌ئالی است که اگر لازم باشد، آماده مرگ برای آن هستم.

ماندلا در حبس نیز با کنگره ملی آفریقا در ارتباط بود. این کنگره در تاریخ ۱۰ ژوئن ۱۹۸۰ بیانیه‌ای از جانب ماندلا منتشر کرد که در آن آمده بود:

*متحد شوید! بسیج شوید و بجنگید! باید آپارتاید را در سندان اقدامات توده‌های متحد و چکش مبارزه مسلحانه در هم بشکنیم

بعد از این بیانیه، ماندلا را به‌همراه دیگر رهبران کنگره ملی آفریقا، در سال ۱۹۸۲ به زندان پولسمور منتقل کردند؛ تا ارتباط او با دولت آفریقای جنوبی قطع شود. سه سال بعد، رئیس‌جمهوری آفریقای جنوبی خواستار آزادی ماندلا در ازای انکار مبارزات مسلحانه شد؛ اما ماندلا این پیشنهاد را نپذیرفت.
ماندلا در ۱۲ اوت ۱۹۸۵ برای عمل جراحی پروستات به بیمارستان منتقل شد و بعد از بهبود به زندان بازگشت. سپس در اوت ۱۹۸۸  به‌دلیل ابتلا به بیماری سل، سه ماه را در بیمارستان گذراند و بعد از آن به خانه‌ای در زندان ویکتور منتقل شد و ۱۴ ماه زندان خود را در آنجا سپری کرد.

با مرگ بوتا، دکلرک جانشین او شد و در سال ۱۹۹۰ دستور آزادی ماندلا را از زندان داد

با افزایش فشارهای داخلی و بین‌المللی برای آزادی ماندلا، دولت آفریقای جنوبی وارد مذاکره با او شد و پیشنهادهای مختلفی را ارائه کرد؛ اما هیچ‌یک از آن‌ها به نتیجه نرسید. با مرگ بوتا، رئیس‌جمهوری وقت آفریقای جنوبی، فردریک دکلرک جانشین او شد و در ۱۱ فوریه ۱۹۹۰ دستور آزادی ماندلا را صادر کرد.


ریاست‌جمهوری ماندلا

ماندلا در سال ۱۹۹۱ رئیس کنگره ملی آفریقا شد و مذاکرات رسمی را برای پایان‌بخشی به حکومت اقلیت سفیدپوست از سر گرفت؛ اما مذاکرات اغلب به درگیری و خشونت ختم شد. نلسون ماندلا و رئیس‌جمهوری دکلرک در سال ۱۹۹۳ به‌پاس فعالیت‌های مستمر برای ازبین‌بردن نظام آپارتاید، به‌طور مشترک، برنده جایزه صلح نوبل شدند.

در تاریخ ۲۷ آوریل سال ۱۹۹۴ اولین انتخابات دموکراتیک در آفریقای جنوبی برگزار و نلسون ماندلا به‌عنوان اولین رئیس‌جمهوری دموکراتیک آفریقای جنوبی انتخاب شد. او در طول چهار سال ریاست‌جمهوی خود، تلاش کرد تا عمده قدرت را به سیاه‌پوستان انتقال دهد. آفریقای جنوبی در زمان ریاست‌جمهوری ماندلا میزبان بازی‌های راگبی شد تا از این فرصت برای معرفی جمهوری کوچک خود به جهانیان استفاده کند.

ماندلا با اجرای طرح‌های مختلف، جلوی فروپاشی اقتصاد آفریقای جنوبی را گرفت و قانون اساسی را برای این کشور تصویب کرد که ضامن آزادی بیان و حقوق اقلیت باشد. او که گفته بود تنها یک دوره رئیس‌جمهوری می‌شود، به وعده خود جامه عمل پوشاند و بعد از یک دوره ریاست‌جمهوری از قدرت کناره گرفت.

مرگ نلسون ماندلا

نلسون ماندلا بعد از انتخابات سال ۱۹۹۹ از فعالیت سیاسی بازنشسته شد؛ اما همچنان زندگی پرمشغله‌ای داشت. او سال‌های پایانی عمر خود را صرف بنای مدارس و کلینیک‌های درمانی در آفریقای جنوبی و نوشتن کتاب کرد؛ بنیاد «نلسون ماندلا» با هدف کشف راه‌حل‌های پایدار برای مشکلات اجتماعی نیز توسط او تاسیس شد.

ماندلا در سال ۲۰۰۱ به بیماری سرطان پروستات مبتلا شد و در سن ۸۵ سالگی بازنشستگی خود را به‌طور رسمی اعلام کرد. او بیشتر سال‌های پایانی زندگی خود را در بیمارستان گذراند؛ پیش از مرگ وی، میدانی در ژوهانسبورگ به نام او ثبت شد. «میدان ماندلا» که به مجسمه او مزین شده است، از پررونق‌ترین مراکز شهر به شمار می‌رود.

ماندلا در سال ۲۰۱۳ و در سن ۹۵ سالگی در منزل شخصی خود در ژوهانسبورگ درگذشت. جیکوب زوما، رئیس‌جمهوری وقت آفریقای جنوبی خبر مرگ او را در یک بیانیه تلویزیونی اعلام کرد. پیکر نلسون ماندلا ۱۰ روز بعد از مرگ، در جمع دوستداران او در گورستان خانوادگی وی در روستای قونو به خاک سپرده شد. او را طبق سنت‌های قبیله‌ای و دور از لنز دوربین‌ها به خاک سپردند.


القاب نلسون ماندلا

نلسون ماندلا القاب مختلفی داشت. مردم آفریقای جنوبی همواره او را به نام سنتی قبیله خوسا، «مادیبا» می‌نامیدند، مادیبا نام قبیله ماندلا و نام یکی از رهبران قبیله تمبو بود. این لقب اشرافی را که اعضای قبیله برای او انتخاب کردند، تنها در آفریقای جنوبی به کار برده شد.
«تاتا» یکی دیگر از القاب نلسون ماندلا بود که در زبان قبیله خوسا به معنی «پدر» است؛ این نام را مردم آفریقای جنوبی بدون توجه به سن ماندلا به او دادند. بعد از آن ماندلا به «پدر آفریقای جنوبی مدرن» ملقب شد.
«بلک پیمپرنل» یا «پیمپرنل سیاه» یکی دیگر از القاب ماندلا است که در پی سال‌ها مخفی ماندن او از دست پلیس و پوشیدن لباس‌های مبدل به او داده شد. این لقب برگرفته از شخصیت اصلی رمانی با همین مضمون است.

آثار و اندیشه‌های نلسون ماندلا

آثار متعددی از ماندلا به یادگار مانده است:

-گامی بلند به‌سوی آزادی، اولین کتاب ماندلا است. او بیشتر این کتاب را در سال ۱۹۹۴ در زندان نوشت و بعدها در بیرون از زندان آن را کامل کرد. این کتاب خودزندگی‌نامه (اتوبیوگرافی) نلسون ماندلا و شرحی از تاریخ مبارزات طولانی او است.
-گفتگوهایی با خودم، آرشیوی از دفترچه‌ها، نامه‌ها، مکالمه‌های ضبط‌شده و خاطرات زندان ماندلا است که نگاهی همه‌جانبه به زندگی او دارد.
-قصه‌های محلی محبوب آفریقایی را ماندلا برای حفظ داستان‌های بومی آفریقایی و انتقال آن‌ها به مردم نوشت. این کتاب حاوی ۳۲ داستان محلی منتخب از فرهنگ‌های مختلف آفریقایی با پیام‌های اخلاقی است.
-نلسون ماندلا به کلام خودش حاوی مجموعه سخنرانی‌های ماندلا با موضوع‌هایی از قبیل تلاش برای آزادی، مصالحه و ملت‌سازی، آموزش، فرهنگ و دین است.

نلسون ماندلا سمبل بالاترین ارزش‌های سازمان ملل متحد چون کرامت انسانی، صلح و بخشش محسوب می‌شود. او برای مردم قهرمانی است که برای دست‌یابی به اهداف خود تا آخرین نفس جنگید. ماندلا اندیشه‌ای والا داشت و به روش‌های صلح‌آمیز برای مبارزه معتقد بود؛ در صورتی که این روش پاسخ نمی‌داد، اجازه استفاده از روش‌های مسلحانه را نیز می‌داد.

نلسون ماندلا آزادی را در احترام به آزادی دیگران می‌دید و آموزش را قوی‌ترین سلاح برای تغییر جهان می‌دانست. او عقیده داشت امر غیرممکن تا زمانی غیرممکن به نظر می‌رسد که انجام نشده است؛ از نگاه وی، رویاپردازی برنده است که هرگز تسلیم نشود. برخی از مشهورترین گفته‌های او به شرح زیر است:

-مرا با موفقیت‌هایم نسنجید؛ مرا با تعداد دفعاتی که زمین خوردم و بلند شدم قضاوت کنید.
-دنیای بهتر برای کسانی که در آن زندگی می‌کنند، با دستان شما ساخته می‌شود.
-فقر با عدالت از بین می‌رود؛ نه صدقه.

جوایز و افتخارات نلسون ماندلا

نلسون ماندلا در طول ۴۰ سال، حدود ۲۶۰ جایزه گرفت.

-مهم‌ترین جایزه ماندلا، جایزه صلح نوبل بود که در سال ۱۹۳۳ به‌طور مشترک به او و رئیس‌جمهوری وقت آفریقای جنوبی اعطا شد.
-ماندلا در هشتم دسامبر موفق به دریافت جایزه حقوق بشر Carte-Menil شد.
-جایزه صلح یونسکو در سوم فوریه سال ۱۹۹۱ در پاریس
-اعطای دکترای افتخاری حقوق از دانشگاه لسوتو
-دریافت جایزه صلح لنین در سال ۱۹۹۰
-دریافت دکترای افتخاری از دانشگاه استلنبوش

۱۸ ژوئیه، روز تولد نلسون ماندلا توسط سازمان ملل در سال ۲۰۰۹ به‌عنوان «روز جهانی ماندلا» نام‌گذاری شد. مردم این روز را به نشانه قدردانی از تلاش‌های صلح‌جویانه و مبارزات پیگیر ماندلا جشن می‌گیرند و ۶۷ دقیقه از زمان خود را به کمک خالصانه به خیریه‌ها یا افراد نیازمند اختصاص می‌دهند؛ عدد ۶۷ الهام گرفته از ۶۷ سالی است که ماندلا به مبارزه برای عدالت،‌ برابری و حقوق انسانی برای همه صرف کرد.