با اینکه سیارات و کهکشان های زیادی وجود دارد اما اطلاعات ما نسبت به آن ها بسیار کم است. در حال حاضر فقط توانسته ایم برخی از سیارات منظومه ی شمسی را بشناسیم. بدون شک می دانید سیارِه ای که ما در آن زندگی می کنیم یعنی زمین، در منظومه ی شمسی است و سیارات دیگری هم در این منظومه قرار دارند.

در حال حاضر 8 سیاره در این منظومه وجود دارد که نزدیک یا دور بودن آن ها به خورشید یکی از مهم ترین علل دمای آن ها است. تصور بر این است که سیاراتی که به خورشید نزدیک تر هستند گرم تر و آن هایی که دورترند سردتر می باشد. اما عوامل و علل دیگری هم وجود دارد که بر دمای سیارات منظومه شمسی تاثیر می گذارد. اگر می خواهید با این علل آشنا شوید می توانید با ما در ادامه ی مطلب همراه باشید.

منظومه ی شمسی دارای 8 سیاره است که نام آن ها براساس نزدیک بودن به خورشید شامل عطارد، زهره، زمین، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون می باشد. این 8 سیاره به دو دسته تقسیم می شوند. 4 سیاره ی اول که به خورشید نزدیک ترند سیاره های خاکی یا درونی و یا اجرام زمینی شناخته می شوند. چرا که سطح این سیاره ها سنگی و فلزی است.

این سیاره ها در ابتدای تاریخ، فقط اجرام سیاره ای بودند و در برابر دمای خورشید مقاوم بودند. به همین دلیل جنسشان، سنگی و فلزی و یا ترکیبی از هر دو می باشد. دمای سیارات داخلی بیشتر از سیارات خارجی است.

سیارات بیرونی یا خارجی شامل سیارات مشتری، زحل، اورانوس و نپتون می باشند که این سیارات به وسیله ی یک کمربند سیارکی بزرگ از سیارات داخلی جدا می شوند. دمای این سیارات نسبت به سیارات داخلی کمتر و در کل خنک تر از سیارات داخلی می باشند. مواد تشکیل دهنده ی این سیارات برخلاف سیارات داخلی که از سنگ است از هیدروژن، هلیوم، مایعات متراکم، گازها و یخ می باشد.

از دیگر ویژگی ها و در واقع تفاوت های سیارات خارجی نسبت به سیارات داخلی، اندازه ی آن ها است که بزرگتر از سیارات داخلی هستند. علاوه بر این، مدار و چرخش سیارات خارجی بیشتر از سیارات داخلی است. طبیعتا از آنجایی که اغلب ترکیبات تشکیل دهنده ی این سیارات از گاز است به آن ها سیارات گازی می گویند. البته سیارات گازی عموما به سیاره های زحل و مشتری گفته می شود. اورانوس و نپتون به دلیل اینکه فاصله ی بسیار زیادی با خورشید دارند سیارات یخی نام دارند.

* آیا پلوتو یا پلوتون یک سیاره است؟

بشر تا سال ها بر این باور بود که منظومه شمسی تنها 8 سیاره دارد تا اینکه در سال 1930، پلوتون به عنوان نهمین سیاره کشف شد و در برهه ای از زمان، پلوتون به عنوان کوچک ترین و دورترین سیاره ی منظومه شمسی شناخته می شد. البته بسیاری از فضانوردان در دهه ی 90 سیاره بودن آن را زیر سوال بردند تا اینکه در سال 2006 بالاخره نام این سیاره از لیست سیاره های منظومه شمسی حذف شد. چرا که محققان بر این اعتقاد بودند که پلوتو 3 معیار اصلی سیاره بودن را ندارد.

این حذف سبب شد که در حال حاضر، پلوتو به عنوان یکی از سیاره های کوتوله ی منظومه شمسی شناخته شود. البته به غیر از پلوتون، 4 سیاره ی کوتوله ی دیگر هم در منظومه شمسی وجود دارند که عبارتند از: سرس، ماکیمکه، هاومئا و اریس

* دمای سیارات منظومه شمسی چگونه است؟

یکی از مهم ترین عوامل بر روی دمای سیارات منظومه شمسی، خورشید است. در واقع هر چه فاصله یک سیاره از خورشید بیشتر باشد دمای آن کمتر است و طبیعتا سیاره هایی که در مجاورت خورشید قرار دارند از دمای بیشتری برخوردار هستند.

بر این اساس می توان گفت که سیاره های درونی مثل عطارد، زهره و زمین که به خورشید نزدیک ترند دمای بالاتری نسبت به سیاره های خارجی مثل نپتون و اورانوس دارند. البته عوامل داخلی و خارجی دیگری هم بر دمای سیارات منظومه شمسی دخیل هستند که از جمله ی آن ها می توان به ماهیت و جو سیاره، تراکم و سرعت چرخش سیاره اشاره کرد.

البته دما در سیارات منظومه شمسی ثابت نیست. همان طور که ما در روی زمین تغییرات فصل و نوسانات دما را داریم سیارات دیگر هم این تغییرات دمایی را تجربه می کنند. به عنوان مثال، دوره ی چرخش زمین 24 ساعت یا یک شبانه روز است به این معنی که مدت زمان شب در زمین، آنقدر طولانی نیست. اما در سیاره ی دیگری مثل عطارد که سرعت چرخش کمتری دارد مدت زمان شب، طولانی تر می باشد. بر این اساس، دمای شب در این سیاره می تواند تا 1000 درجه فارنهایت کمتر از دمای روز باشد.

البته دور یا نزدیک بودن خورشید نمی تواند آنچنان بر روی دمای سیاره های گازی تاثیر بگذارد. چرا که خورشید نمی توان سطوح گازی را به مانند سطوح فلزی یا سنگی، گرم یاسرد کند. به همین دلیل، سیارات گازی دارای تغییرات دمایی آنچنانی نیستند. به طور کلی دمای سیارات منظومه شمسی به شرح زیر است:

• زهره: زهره یا ونوس، دومین سیاره نزدیک به خورشید است. دمای این سیاره به 464 درجه سلسیوس هم می رسد. این سیاره به دلیل داشتن جو، دچار تغییر دمای چندانی نمی شود.

• عطارد: اولین سیاره منظومه شمسی و نزدیکترین سیاره به خورشید است. این سیاره برخلاف زهره دارای جو نیست لذا در طول شبانه روز دچار تغییر دمایی می شود. دمای این سیاره از منفی 93 تا 427 درجه سلسیوس متغیر است.

• پلوتون: این سیاره متشکل از سنگ و یخ است. دمای این سیاره منفی 225 درجه است با توجه به نزدیک شدن به خورشید تغییر می کند.

• نپتون: دمای این سیاره منفی 200 درجه است و بسته به موقعیتش دارای دمای مختلفی است.

* گرم ترین و سردترین سیارات منظومه شمسی

گرم ترین سیاره منظومه شمسی، سیاره زهره است که دمای آن به 880 درجه فارنهایت هم می رسد. درست است که دمای سیاره ها با نزدیک شدن به خورشید بیشتر می شود. اما عطارد به دلایلی همچون سرعت چرخش پایین تر و داشتن اتمسفری نازک تر، از زهره خنک تر است. در عوض، زهره دارای اتمسفر متراکم تری است و مانند گلخانه می تواند گرما را نگه دارد. دمای زهره به قدری زیاد است که می تواند سرب را ذوب کند.

نپتون هم به عنوان دورترین سیاره از خورشید، سردترین سیاره منظومه شمسی است. دمای این سیاره به منفی 331 درجه فارنهایت هم می رسد. به همین دلیل همواره پوشیده از یخ و منجمد می باشد.